Gitar ve Makamsal Diziler- Kürdi
Gitar, Kürdi Dizisi ve Şarkılar
Merhaba herkese. Siteye eklediğim notaların çoğunluğu sizin de bildiğiniz gibi yerli şarkılardan oluşmakta. Türküler, Türk Sanat Müziği, Pop Müzik, Rock Müzik gibi. THM ve TSM şarkılar zaten makamsal yapıya sahipler onları biliyoruz fakat dinlediğimiz ve hepimizin aklında yer etmiş birçok Pop ve bazı Rock şarkılar da makamsal özellikler içeriyor. Makamsal özellik içeren diziler üzerine besteleniyorlar da diyebiliriz.
Bu yazı dizisinde çok kullanılan bazı dizilere göz atacağız. Özellikle makamlara demiyorum çünkü makamlar söz konusu olduğunda işin içine başka etmenler de giriyor ki benim çok hakim olmadığım bir konu.
Kürdi dizisinden başlayacağız çünkü aklımızda yer eden çoğu şarkı bu dizi üzerine kurulu. Örneğin; Samanyolu, Barış Manço – Unutamadım, Kış Masalı, Nilüfer – Kavak Yelleri, Fikrimin İnce Gülü. Bu listeyi uzatabiliriz. Kürdi dizisi üzerine kurulan şarkıları ülke olarak seviyoruz ve kulağımız çok alışık.
Kürdi dizisinin batı müziğindeki karşılığı Frigyan modu ( Phrygian ). Kürdi Makamı La sesi üzerine kurulan bir makam. Benim rast geldiğim çoğu kaynakta “Kürdi dörtlüsüne Buselik beşlisi eklenerek oluşur” şeklinde yazıyor. Makamları ve çoğu diziyi bu şekilde ediyoruz zaten.
Kürdi makamının yapısını (seyrini) daha iyi anlamanız için 2 tane melodi hazırladım. Biri La Karar sesinde, diğeri Mi karar sesinde. Kürdi dizisi Mi Karar sesinde arıza (diyez/bemol) almadan çalınabiliyor, gitarda da açık pozisyonda (boş telleri de kullanarak) çalmak kolay oluyor. Önce dizileri çalın sonra melodileri.
Kürdi Dizisi – La Karar
Kürdi Seyir – La Karar Sesinde
Dinle
La Karar Sesinde Kürdi Seyir by Musa Çetiner
Kürdi Dizisi – Mi Karar
Kürdi Seyir – Mi Karar Sesinde
Dinle
Mi Karar Sesinde Kürdi Seyir by Musa Çetiner
2 Oktav Kürdi / Frigyan Diziler
Yukarıdaki çalışmalar Kürdi dizisi hakkında size bir fikir vermiştir umarım. Aşağıda göreceğiniz tablar ise 2 Oktav kürdi/frigyan diziler. Mi, La ve Si Karar seslerinde farklı pozisyonlarda ekliyorum. Mi karar olan açık pozisyonda, diğer ikisi kapalı pozisyonda. Parmak numaralarını da yazdım, onlara dikkat edip çalınız.
2 Oktav – Mi Karar
2 Oktav – La Karar
Bu kalıbı ezberleyin ve 3. perdeden başlayarak çalın. 3 perde Sol sesine denk geliyor, Sol kürdi dizisini çalmış olursunuz. Bu kalıbı hangi sesten başlatırsanız o karar seste Kürdi / Frigyan dizisi çalmış olursunuz.
2 Oktav – Si Karar
Yukarıda anlattığım kural burada da geçerli, hangi sesten başlatırsanız o sesten kürdi dizisi çalmış olursunuz. O yüzden mutlaka ezberlemeye çalışın.
Kürdi Makamı ve Akorlar
Peki bu makamda hangi akorları kullanabiliriz. Mi kürdi dizisi üzerine akorları kuralım. Aşağıdaki görselde teorik olarak kullanabileceğimiz akorları görüyorsunuz. Şarkıya göre bunların hepsini veya birkaçını kullanabiliriz. Kırmızı olan akorlar ise hemen hemen her kürdi şarkıda sıklıkla kullanılan akorlar. Em – Am – F – Dm sıklıkla kullanılır, özellikle pop / arabesk türü şarkılarda. Yani şarkı bu dört akor etrafında şekillenir. Bunların yanında bir çok TSM şarkısında C ve G akorları da kullanılır. Fikrimin İnce Gülü şarkısının akorlarını inceleyebilirsiniz örnek olarak
Em – Am – F – Dm çok kullanıldığını yazmıştım. Eğer La karar sesindeyseniz sıralama Am – Dm – Bb – Gm şeklinde olur. Si karar sesinde ise Bm – Em – C – Am akorlarını kullanabilirsiniz. Eğer şarkının kürdi makamında ve karar sesinin bu üçünden biri olduğuna eminseniz yukarıda yazdığım akorları düşünmeden deneyebilirsiniz.
Sıradaki yazı Hicaz dizisi ile ilgili. Aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Hicaz Dizisi ve Gitar
Tük müziğinde, her notanın özel bir kimliği bulunmakta ve perde olarak nitelendirilmektedir. Yine ikinci en önemli fark , makam müziğinde belirli sesler etrafında gezinti (seyir) yapılmak suretiyle eser icra edilmektedir. Hâkeza; başlangıç , seyir ve bitiş sesleri makam müziğinde belirli kurallara bağlanmıştır. Bu nedenle, kürdî/vs. “makamı” yerine “dizisi” tâbiri, nispeten de olsa, daha az bir yanlışlığı ifade etmektedir. Bu konuya ilgi duyanların , tonal ya da modal müziğin direktiflerinden kurtulup , makamsal müziğin morfolojisini en azından temel düzeyde içselleştirmesini salık veririm. Musa hocamın bu husustaki uyarısı ciddiye alınmadığında, siyah ile boyanmış cilde zenci demek gibi bir durum ortaya çıkmaktadır. Herkese verimli bir çalışma diliyorum.
mecnun’dan beter haldeyim- lalalar yapsanız çok iyi olur
Cidden cok iti çalışma lakin daha sık gelirse yenileri daha iyi olur hocam
teşekkürler hocam çok güzel aydınlatıcı bilgiler emeğinize sağlık
Hocam teşekkürler, diğer temel makamların da gelmesi dileğiyle.
Merhaba, sırada Hicaz makamı var, Hüseyni, Nihavend ve Rast olarak ilerleyecek.
Günaydın,
Hicaz makamını sayfada bulamadım. Acaba yayınladınız mı?
Merhaba, henüz yayınlamadım. Taslak halde duruyor, uygun bir zamanda yayınlayacağım.