Müzik Kelimesinin Kökeni
Müzik Kelimesi Nereden Geliyor? Öz Türkçe'de Müzik Yerine Hangi Kelime Kullanılırdı?
Müzik Kelimesinin Kökeni
Müzik Kelimesinin Kökeni hakkında ne zamandır yazmak istiyordum fakat aklımda kalanlara fazla güvenemedim. Üniversitede müziğe giriş adında bir dersimiz vardı, bu konuyu orada işlemiştik. İnternette bu konuda biraz araştırdım bildiklerimle uyuşuyordu. Derken geçenlerde derslerde kullandığım birkaç deftere rastladım evde. Bu konu hakkında da deftere not almışım. Kalemle yazı yazmayı hiç sevmem, konu ilgimi çekmiş anlaşılan 😊 Müzik kelimesinin kökeni hakkında bir şeyler yazmışım.
Aslında dersi veren hocamızın kitabı vardı fakat yeni baskısı yok haliyle, internette biraz araştırdım. Kitabın ismi İnsan ve Müzik – İnsan ve Sanat Eğitimi. Yazarı: Prof. Dr. Ali Uçan.
Müzik Kelimesi Nereden Gelir
Bir varsayıma göre Müzik kelimesi eski Yunanca’da kullanılan Mousike Tekhne (musiki tekni veya musiki tehni şeklinde okunuyor sanırım) sözcüklerine dayanıyor.
Mousike Tekhne; Musların Sanatı veya Musların Becerisi anlamına gelen bir söz dizisi. Yunan mitolojisine göre Zeus’un Mnemosyne’den olan dokuz kızına Mus’lar adı verilmişti. Mus’ların bazı becerilerin ve sanatların sahibi ve koruyucusu olduğu düşünülüyordu. Zamanla, Mousike sözcüğü tek başına müzik sanatının ismi olmuş.
Orta Doğu kaynaklı başka bir varsayım da şu şekildedir. Hz. Musa Sina dağına Tanrı ile buluşmaya gittiğinde, Tanrı’dan kendine belli bir ton ve ritimde iletilen “Muse ke!” emrini alır. Muse ke; Dinle Musa demektir. Bu varsayıma göre müzik kelimesinin kökeni Muse ke sözcükleri olabilir.
Eski Türkçe’de Müzik Kavramı
Musiki ve müzik kelimelerinin Türkçeye girmesinden önce müzik sanatı için “küğ” kelimesi kullanılıyordu. Küğ kelimesinin kökeni ise “kö” hecesine dayanıyor.
Orta Asya’daki Türkler canlı, parlak, güzel nesneleri ve soyut kavramları kö hecesiyle başlayan kelimelerle adlandırırlardı. Günümüzde kullandığımız “gün” “güneş” kelimeleri “kön” kelimesinden bugüne ulaşmış. “Göz”e “köz”, “göl” “köl”, konumuzla ilgili olan canlı ve etkileyici seslere de “kök” adını vermişler. Zamanla “kök” kelimesi çeşitli lehçelerde göğ, göy, gü,kü, kük, kök vb. şekilde değişerek en son “küğ” halini almış. Bu kelime Anadolu’da “göy” biçiminde varlığını sürdürmekte. Örneğin; “türkü yakmak” yerine “göy çıkarmak” deniliyor. Göğüs ve kükremek kelimeleri de yine “küğ” sözcüğüyle ilişkili
Atalarımız 10. yüzyıldan itibaren yani İslam kültür hayatına girdikten sonra diyebiliriz, küğ yerine yavaş yavaş musiki kelimesini kullanmaya başlamışlar. 1800’lerden itibaren ise İtalyanca’daki musica kelimesi mızıka haline dönüşerek Türkçe’ye girmiş. İlerleyen zamanlarda Fransızca’daki musique kelimesi Türkçeleşip müzik halini almış.
Bitirirken
Öz Türkçede müzik sanatı için bir kelime üretilmiş olması çok önemli fakat sonuç olarak şu anda müzik kelimesini kullanıyoruz ve dünyanın büyük bir bölümü de bu sanat için benzer kelimeler kullanıyor. Musica, musique, musik, music, musiki, musigi gibi.
Bu yazıda müzik kelimesinin kökeni hakkında bilgilendirebildiğimi düşünüyorum. Umarım yazı faydalı olmuştur. Sorularınız varsa yorumlarda sorabilirsiniz. Ben sizin yerinizde olsam aşağıdaki yazıyı da okurdum :)